Η θεραπεία οικογένειας είναι μια μορφή ψυχοθεραπείας που δίνει έμφαση στις σχέσεις και στον τρόπο που αυτές οργανώνονται, εξελίσσονται και επηρεάζουν τη λειτουργία του οικογενειακού συστήματος. Δεν απομονώνει κάποιο μέλος ως «φορέα του προβλήματος», αλλά αποσκοπεί στην κατανόηση των συμπεριφορών που συντηρούν τη δυσκολία.
Μέσα από τη διερεύνηση ρόλων, ενοχών και αποσιωπήσεων — και των ασυνείδητων νοημάτων που τα διαπερνούν — αναδύεται η δυνατότητα για διαφοροποίηση χωρίς απώλεια της σχέσης· μια συνύπαρξη πιο ανθρώπινη και λειτουργική, που επιτρέπει σε όλα τα μέλη να ακουστούν και να σχετιστούν με μεγαλύτερη ελευθερία.
Ζητήματα που συχνά προσκαλούν μια οικογένεια σε θεραπεία
Η οικογένεια συνήθως φτάνει στη θεραπεία όταν η καθημερινότητα γίνεται δύσκολη, ή όταν μια κρίση φωτίζει κάτι που καιρό αποσιωπούνταν. Τα παρακάτω παραδείγματα είναι μερικοί από τους λόγους που κάνουν την ανάγκη για αλλαγή πιο εμφανή.
- Όταν οι συγκρούσεις επαναλαμβάνονται με ένταση, αλλά ποτέ δεν φτάνουν σε λύση.
- Όταν ένα παιδί εκφράζει δυσκολία, άρνηση ή απομόνωση, και όλοι δείχνουν αβοήθητοι.
- Όταν οι γονείς νιώθουν πως χάνουν τον ρόλο τους ή λειτουργούν μηχανικά μέσα στην καθημερινότητα.
- Όταν δεν υπάρχει χώρος για διαφωνία, θυμό ή ευαλωτότητα χωρίς συνέπειες.
- Όταν το παρελθόν μοιάζει να καθορίζει υπόγεια το παρόν, χωρίς να μιλιέται.
- Όταν η οικογένεια λειτουργεί χωρίς φωνές ή συγκρούσεις, αλλά πίσω από τη “γαλήνη” υπάρχει σιωπή, απομάκρυνση και ένα αίσθημα μοναξιάς που δεν λέγεται.
- Όταν η οικογένεια κουβαλά μια απώλεια, μια ασθένεια ή μια ευαλωτότητα, και δεν έχει πια τρόπο να μιλήσει για αυτήν — ούτε να ζήσει εύκολα μαζί της.
Πώς λειτουργεί η θεραπεία οικογένειας
Η θεραπεία οικογένειας ξεκινά με τη συνάντηση — με το να ειπωθούν πράγματα που ίσως δεν έχουν ακουστεί ποτέ μαζί. Ο θεραπευτής δεν είναι εκεί για να πάρει το μέρος κανενός, αλλά για να κρατήσει το νήμα της κατανόησης, σε έναν χώρο που συχνά έχει υπάρξει φορτισμένος από παρεξηγήσεις, προσδοκίες, ενοχές ή σιωπές.
Η διαδικασία προχωρά μέσα από το να φανεί τι ρόλους έχει αναλάβει καθένας, τι κουβαλά από προηγούμενες γενιές, πού έχει σταματήσει η επικοινωνία — και πώς μπορεί να ξαναρχίσει.
Κάποιες φορές η δουλειά γίνεται με όλους παρόντες. Άλλες, επικεντρώνεται σε υποσυστήματα (γονείς, ζευγάρι, παιδιά), πάντα με προσοχή στη συνοχή και στο τι αντέχεται κάθε φορά.
Η θεραπεία δεν επιδιώκει να αποδώσει ευθύνες. Εστιάζει στο να υπάρξει χώρος για κατανόηση, διαφοροποίηση, και ταυτόχρονα σύνδεση. Για μια συνύπαρξη πιο αληθινή και πιο βιώσιμη. Η θεραπεία οικογένειας μπορεί να συμπεριλάβει θεραπεία ζεύγους, συμβουλευτική γονέων και ψυχοεκπαίδευση.
Παράδειγμα ζωής
Όταν ένα παιδί αρνείται να πηγαίνει σχολείο, η οικογενειακή θεραπεία μπορεί να αποκαλύψει μοτίβα ενοχής ή γονεϊκής υπερπροστασίας. Η αλλαγή δεν είναι απλώς στη συμπεριφορά, αλλά στην ισορροπία των ορίων, της γλώσσας και της σχέσης.
Ηθική και Δεοντολογία
Ο θεραπευτής δεν έχει προσωπική ή παράλληλη θεραπευτική σχέση με μέλος της οικογένειας. Η θεραπεία οικογένειας πραγματοποιείται στο ίδιο πλαίσιο ηθικής και δεοντολογίας με κάθε άλλη ψυχολογική θεραπεία.