Blog

Οι ψυχολογικές επιπτώσεις του «COVID-19» σε ιατρούς και νοσηλευτές

Στην πρώτη γραμμή αντιμετώπισης του φαινομένου “COVID-19” βρίσκονται οι υγειονομικοί, ιατροί και νοσηλευτές που φέρουν και την ευθύνη της νοσηλείας και θεραπείας των ασθενών. H πανδημία βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη και αναμένουμε να μετρήσουμε το μέγεθος των απωλειών στο άμεσο μέλλον. Οι άνθρωποι που έχουν αναλάβει το έργο της περίθαλψης των νοσούντων δεν εκτίθενται μόνον στον κίνδυνο της μόλυνσης από τον ιό αλλά και στον κίνδυνο να κλονιστεί η ψυχική τους υγεία.

Ας σκεφτούμε τα εξής δεδομένα: Πρώτον, οι γιατροί εμφανίζουν, λόγω επαγγέλματος, έως και πέντε φορές αυξημένο ποσοστό αυτοκτονικότητας σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό. Δεύτερον, γνωρίζουμε από πρόφατες έρευνες στην Κίνα ότι οι νοσηλευτές και οι ιατροί αναπτύσσουν σοβαρά ψυχολογικά προβλήματα, πιο έντονα σε σχέση με παλαιότερες επιδημίες στις αρχές του 21^ου αιώνα. Τρίτον, οι μεγαλύτερες απώλειες σε μια μάχη είναι αυτές που προκύπτουν από τον κλονισμό της ψυχικής υγείας του προσωπικού και η πρόληψή τους είναι το πλέον δύσκολο έργο.

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν σήμερα την ψυχική υγεία ιατρών και νοσηλευτών.

Οι υγειονομικοί εκτίθενται σε ένα πλαίσιο εργασίας που χαρακτηρίζεται από πολλούς και περίπλοκους στρεσογόνους παράγοντες. Τόσο στην αντιμετώπιση επιδημιών γενικά αλλά και συγκεκριμένα στην σημερινή δύσκολη συγκυρία, οι παράγοντες που επιβαρύνουν, ιατρούς και νοσηλευτές, είναι οι εξής:

• Η έκθεση σε έναν ιό με εξαιρετικά μεγάλη μεταδοτικότητα.
• Οι διαδικασίες ατομικής προστασίας.
• Η απουσία ουσιαστικής και τεκμηριωμένης θεραπείας.
• Η αίσθηση ανεπάρκειας απέναντι στον επερχόμενο θάνατο των ασθενών.
• Η ανακοίνωση δυσάρεστων νέων.
• Ο φόβος μόλυνσης των οικογενειών τους ιδιαίτερα εάν είναι γονείς.
• Οι απαιτήσεις για διαχείριση και υποστήριξη των οικείων τους επιπλέον των απαιτήσεων της εργασίας τους.
• Η απουσία υποστήριξης από τους συναδέλφους.
• Η ελλειμματική διοίκηση και η ελλειπής υποστήριξη από το κράτος στο έργο τους (εξοπλισμός και οικονομική επιβράβευση).
• Η έκθεση στα μέσα μαζικής ενημέρωσης και η σκιαγράφηση του προφίλ τους.
• Η προσδοκία από την κοινωνία.
• Ο στιγματισμός από την κοινότητα καθώς είναι ιδιαίτερα εκτεθειμένοι στην μόλυνση από τον ιό.

Τι προβλήματα μπορεί να εμφανιστούν;

Τα προβλήματα που συνήθως εμφανίζονται είναι τα εξής:

• Έντονο και επίμονο στρες.
• Σωματοποιήσεις: κεφαλαλγίες, στομαχικές διαταραχές, ταχυπαλμία, τρόμος στα άκρα, αίσθημα κόπωσης/εξουθένωσης, ίλιγγος, δυσφορία (αίσθηση βάρους ή καψίματος στο σώμα).
• Προβλήματα στον ύπνο, αυπνία, εφιάλτες.
• Αυξημένο άγχος που παραμένει ή έρχεται απρόσκλητο σε κρίσεις.
• Αποσύνδεση από την πραγματικότητα για κάποιες στιγμές (αφηρημάδα).
• Αποπροσωποποίηση, αίσθημα απώλειας του εαυτού.
• Αδυναμία σύνδεσης με το προσωπικό κίνητρο.
• Αρνητικές πεποιθήσεις για τον εαυτό (είμαι ανεπαρκής, δεν είμαι ικανός).
• Αδυναμία εστίασης της προσοχής και λήψης αποφάσεων.

Ανάγκη για κεντρικό σχεδιασμό πρόληψης και παρέμβασης

Υπάρχει ανάγκη για δημιουργία ενός πλαισίου ψυχολογικής υποστήριξης των υγειονομικών που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή με σκοπό την, όσο το δυνατόν πιο άμεση, διαχείριση του στρες, την αντιμετώπιση πρόσφατων τραυματικών εμπειριών και την πρόληψη από μακροπρόθεσμα προβλήματα.

Συνήθως ένα τραυματικό γεγονός μπορεί να ξεπεραστεί φυσιολογικά σε έξι με εννέα μήνες εάν δεν προϋπάρχει κάποια ευαλωτότητα ωστόσο υπάρχουν πολλές περιπτώσεις όπου τα συμπτώματα παραμένουν ακόμη και για τρία έτη ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται δευτερογενή προβλήματα που καθιστούν ακόμη δυσκολότερη την θεραπεία.

 

Photo by Hush Naidoo on Unsplash

 

Ενδεικτική βιβλιογραφία:

Haozheng Cai, Baoren Tu, Jing Ma, Limin Chen, Lei Fu, Yongfang Jiang, Quan Zhuang (in press). Psychological Impact and Coping Strategies of Frontline Medical Staff in Hunan Between January and March 2020 During the Outbreak of Coronavirus Disease 2019 (COVID‑19) in Hubei, China. Medical Science Monitor, 2020; 26. 

Gerada C. (2018). Doctors and suicide. British Journal of General Practice 2018; 68 (669): 168-169.