Επίτευξη στόχων: με νου και ανθρωπιά
Γιατί θέτουμε στόχους; Τα όρια της “μόδας” και της ουσίας.
Ο καθορισμός και η επίτευξη στόχων τόσο σε προσωπικό όσο και σε επαγγελματικό επίπεδο, είναι ένας τρόπος να αναπτυσσόμαστε, να προχωράμε δηλαδή εμπρός στη ζωή. Μέσα από την επίτευξη στόχων διαμορφώνουμε τόσο τον εαυτό μας όσο και τις συνθήκες γύρω μας. Διαβαίνοντας, δηλαδή, την πορεία προς τον στόχο μας, καλλιεργούμε νέες δεξιότητες και ταυτόχρονα επενεργούμε στο περιβάλλον μας με σκοπό να το καταστήσουμε ευνοϊκότερο.
Με άλλα λόγια, η επίτευξη στόχων είναι μια εξελεκτική διαδικασία προσαρμογής στη ζωή, εσωτερικά και εξωτερικά. Ταυτόχρονα ωστόσο, η συζήτηση για τους στόχους και την επίτευξή τους έχει υπερβεί τα όρια που θέτει η επιστημονική τεκμήριωση. Η στοχοθεσία ενταγμένη στα πλαίσια της βιομηχανίας της ευτυχίας και της ποπ ψυχολογίας παρουσιάζεται μέσα από εμμονές, ναρκισσιστικά πρότυπα και υπερβολές που τείνουν να θεωρηθούν ως κανονικότητα. Το κυνήγι της επιτυχίας και της υψηλής απόδοσης έχουν απογυμνώση την επίτευξη στόχων από την ανθρώπινη διάστασή της.
Για να προστατεύσουμε την επίτευξη στόχων από διάφορες υπερβολές, μοιράζομαι μαζί σας τα εξής:
Καταρχάς δεν χρειάζεται να κυνηγάμε διαρκώς έναν στόχο, δεν χρειάζεται να θέτουμε διαρκώς τον εαυτό μας σε δοκιμασία. Απλώς όταν αποφασίσουμε να πετύχουμε κάτι θα πρέπει να το κάνουμε σωστά, δηλαδή με τρόπους που μας βοηθούν χωρίς να μας εξαντλούν.
Δεύτερον, ζούμε σε μια κοινωνία και εποχή και έχει κάνει την υψηλή απόδοση και την απόκτηση υλικών αγαθών, αξία. Έτσι, επιδιώκουμε διαρκώς υψηλότερες αποδόσεις, υπερεπενδύουμε σε υλικούς στόχους, θέλουμε δηλαδή διαρκώς να γινόμαστε καλύτεροι, να πετυχαίνουμε αυτό που δεν έχουμε πετύχει, να αποκτήσουμε περισσότερα υλικά αγαθά με μια υπερβολή. Αυτό αφενός αυξάνει την αίσθηση της ματαίωσης σε περίπτωση αποτυχίας αφετέρου αφήνει εκτός συζήτησης περισσότερο ποιοτικούς και δύσκολα μετρήσιμους στόχους. Η επίτευξη στόχων θα πρέπει να περιλαμβάνει στόχους που αφορούν την σχέση με τον εαυτό μας, τα συναισθήματά μας, τις γνώσεις μας, την εξέλιξή μας ως ανθρώπινες υπάρξεις. Για παράδειγμα: θέλω να νιώθω πιο ασφαλής με τον εαυτό μου, να βελτιώσω τις σχέσεις μου, να μάθω να διαχειρίζομαι καλύτερα τις συγκρούσεις, να θέτω όρια, να αποκτήσω περισσότερες γνώσεις στο αντικείμενό μου, να βελτιώσω την επικοινωνία με τον σύντροφό μου.
Τρίτον, κάθε επίτευξη στόχου είναι μια μικρότερη ή μεγαλύτερη αλλαγή. Ως αλλαγή, βιώνεται με διάφορα συναισθήματα, “θετικά” και “αρνητικά”. Καμία πορεία προς κάτι νέο δεν είναι πάντοτε ευχάριστη. Η ευχαρίστηση και η χαρά και δεν είναι σκοπός. Υπάρχουν δυσκολίες, απογοητεύσεις, άγχη και βέβαια αρκετός ενθουσιασμός, ελπίδα και αισιοδοξία. Κι όλα αυτά εναλλάσονται σε μια πορεία που μπορει να μοιάζει ευθεία στην αρχή αλλά τελικά διαγράφεται μέσα από πολλούς σταθμούς και αναθεωρήσεις.
Τέλος, η ουσία δεν βρίσκεται τόσο στο “τι” θα πετύχουμε, δηλαδή στο περιεχόμενο του στόχου, αλλά στην διαμόρφωση του χαρακτήρα μας μέσα από την επίτευξη ή την αποτυχία. Οι άνθρωποι που επιτυγχάνουν στόχους αναπτύσσουν ένα σταθερό μοτίβο επίτευξης, μια “τεχνογνωσία” που εφαρμόζουν σε κάθε στόχο που αποφασίζουν ελεύθερα να θέσουν. Κι αυτό αποτελεί το κεφάλαιό τους, η ικανότητά τους, και όχι απλώς το αποτέλεσμα που θα φέρουν.
Οι φάσεις μιας πορείας προς τον στόχο:
Η επίτευξη στόχων σχηματικά περνά μέσα από τρεις φάσεις: την προετοιμασία, την υλοποίηση και τη διατήρηση.
Η φάση της προετοιμασίας περιλαμβάνει τον καθορισμό των στόχων και τον σχεδιασμό ενός πλάνου. Σε αυτή τη φάση καλό είναι να μην περιοριστούμε στο τι θέλω να πετύχω αλλά σε δύο άλλα σημαντικότερα ερωτήματα: Πρώτον, γιατί θέλω να το επιτύχω αυτό, γιατί είναι σημαντικό για μένα και δεύτερον, ποιος θέλω να έχω γίνει όταν επιτύχω τον στόχο μου; Σκοπός εδώ είναι να συνδεθεί ο στόχος, η επίτευξή του με τον τις αξίες μας, τις προτεραιότητές μας και ένα όραμα για τον εαυτό μας. Καθοριστικής επίσης σημασίας, είναι να κατανοήσουμε ότι ένα πλάνο δεν μπορεί να συμπεριλάβει τα πάντα, δεν μπορούμε να προβλέψουμε το απροσδόκητο, οπότε η υλοποίηση πάντοτε θα είναι πιο έντονη και ενδιαφέρουσα.
Επίτευξη στόχων σημαίνει δράση και υλοποίηση, χωρίς δράση δεν υπάρχει τίποτε καθώς όσο παραμένουμε στη σφαίρα του φαντασιακού, θα συνδιαλεγόμαστε περισσότερο με τους φόβους και τις προσδοκίες μας και λιγότερο με την πραγματικότητα. Η υλοποίηση είναι μια ενορχήστρωση, μια αρμονία ανάμεσα σε αυτό που είχαμε σχεδιάσει ότι θα συμβεί και σε αυτό που πραγματικά συμβαίνει. Έτσι, καλούμαστε να είμαστε σε μια διαρκή κίνηση, παρατήρηση και αναστοχασμό, σε μια διαρκή πλοήγηση διαβάζοντας σωστά τα σημάδια. Προχωράμε πάντοτες μπροστά, πραγματοποιώντας τις απαραίτητες προσαρμογές. Σε αυτή τη φάση είναι σημαντικά τα εξής: πρώτον, να παραμείνουμε σε μια πορεία προς τα εμπρός παρά τα εμπόδια και δεύτερον, να είμαστε ανοιχτοί σε αναθεωρήσεις. Ο αρχικός μας στόχος μπορεί να αλλάξει, να βελτιωθεί μερικώς, να αντικατασταθεί με άλλον ή να ενισχυθεί. Όλα είναι ανοιχτά.
Η φάση της διατήρησης αφορά στην δημιουργία και εγκατάσταση μιας νέας πραγματικότητας τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Κατά τη διαδικασία επίτευξης ενός στόχου, καλούμαστε να καλλιεργήσουμε δεξιότητες που δεν είχαμε αναπατύξει τόσο πολύ και να αντικαταστασήσουμε παλιές συμπεριφορές με νέες. Για παράδειγμα, να βελτιώσουμε τις οργανωτικές ή επικοινωνιακές μας δεξιότητες ή να θέτουμε πιο σαφή όρια στις προσωπικές και επαγγελματικές μας σχέσεις. Τα ερωτήματα – “οδηγοί” σε αυτή τη φάση είναι ταξής: Τι έχω καταφέρει να βελτιώσω στον εαυτό μου μέσα από την επιτυχία ή την αποτυχία μου; Αν διατηρήσω αυτές τις δεξιότητες και συμπεριφορές τι θα πετύχω σε 10 χρόνια από σήμερα; Πώς μπορώ να προχωρήσω κεφαλαιοποιώντας την εμπειρία και τη γνώση που απέκτησα;
Ψυχολογική υποστήριξη
Η επίτευξη στόχων δεν είναι κάτι απλό ακόμη και αν παρουσιάζεται συχνά, απλοϊκά. Για αυτό, εάν κατά την διαδικασία αυτή νιώσετε ότι αρνητικές πεποιθήσεις όπως “δεν αξίζω”, “δεν είμαι ικανός”, “δεν είμαι επαρκής”, ελέγχουν τις επιλογές και τις συμπεριφορές σας, εάν τα συναισθήματα του φόβου και του άγχους σας πλημμυρίζουν, μη διστάσετε να επικοινωνήσετε με έναν επαγγελματία ψυχικής υγείας για να σας υποστηρίξει στην πορεία σας προς τα εμπρός.
