Διαχείριση χρόνου: Ένας μεγάλος μύθος
Το «time management» και παρόμοιες έννοιες όπως το «stress management», καθρεφτίζουν το βαθύτερο αίτημα για προσαρμογή και αλλαγή. Όσο εντατικότεροι γίνονται οι ρυθμοί της εργασίας, όρο περισσότερο παγιδεύεται ο σύγχρονος άνθρωπος στο κυνήγι της επιτυχίας, όσο περισσότερο εγκλωβίζεται σε προσδοκίες τόσο θα έχει ανάγκη για μοντέλα και τεχνικές «διαχείρισης του χρόνου». Ενός χρόνου του οποίου την ιδιοκτησία φαίνεται να έχει απoλέσει.
Στην πραγματικότητα κανείς δεν μπορεί να «διαχειριστεί» τον χρόνο. Η διάσταση του χρόνου, όπως αυτή βιώνεται στην επιφάνεια της γης, στον κοινωνικό και βιολογικό κύκλο ενός ανθρώπου, δεν μπορεί να τιθασευτεί. Ο χρόνος δεν ελέγχεται, το μόνο που μπορούμε να ελέγξουμε είναι ο εαυτός μας. Υπό αυτή την έννοια το «time management» είναι απλώς ένας μύθος, ένας ιστός που οι ίδιοι υφαίνουμε, το μόνο που μπορούμε να διαχειριστούμε είναι ο εαυτός μας.
Σε επιστημονικό επίπεδο, δεν υπάρχει ένα ξεχωριστό θεωρητικό πλαίσιο που να αφορά αποκλειστικά αυτό που ονομάζουμε «timemanagement». H έρευνα προσπαθεί να κατανοήσει αυτή την πρακτική μέσα από ήδη υπάρχουσες θεωρητικές προσεγγίσεις της ψυχολογίας και κυρίως, εμπειρικές μελέτες. . Είναι λάθος να προσεγγίσουμε τον χρόνο ως μια τεχνική που μπορεί κανείς απλώς να εκπαιδευτεί, απρόσωπα, χωρίς να εντάξουμε στη συζήτηση τα συναισθήματα, την ηθική, τα κίνητρα και τους δισταγμούς κάθε ανθρώπου. Στην πραγματικότητα λοιπόν, το «time management» είναι «self-management» ή «self-regulation» (μια διαδικασία αυτό-ρύθμισης), κατά την πιο σύγχρονη ορολογία.
Η καλύτερη «διαχείριση του χρόνου» δεν συσχετίζεται άμεσα με βελτίωση της απόδοσης.
Μια μετά-ανάλυση 32 εμπειρικών μελετών που πραγματοποιήθηκαν από το 1982 έως το 2004 (Claessenesetal, 2007) έδειξε ότι η καλύτερη διαχείριση του χρόνου, συσχετίζεται με τη βελτίωση της αίσθησης ελέγχου, της ικανοποίησης από την εργασία και της υγείας, ενώ αντίθετα, η μη αποτελεσματική διαχείριση του χρόνου συσχετίζεται με αυξημένο στρες. Το ενδιαφέρον ωστόσο είναι ότι η σχέση ανάμεσα στην διαχείριση του χρόνου και την επαγγελματική απόδοση (επιδόσεις σε επαγγελματικό ή ακαδημαϊκό επίπεδο) δεν είναι σαφής. Δεν φαίνεται να αυξάνει κανείς τις επιδόσεις του με καλύτερη διαχείριση του χρόνου. Όσοι επιτυγχάνουν εξαιρετικές επιδόσεις, έχουν τον τρόπο τους με τον χρόνο και δεν φαίνεται να εμπλέκονται ιδιαίτερα σε τεχνικές ή μοτίβα διαχείρισής του. Παρόλα αυτά, δεν πρέπει να μειώνουμε την συσχέτιση που έχει το «time management» με την ικανοποίηση από την εργασία και φυσικά την υγεία μας. Η καλύτερη διαχείριση του χρόνου μειώνει το στρες και τα συμπτώματά του όπως η αίσθηση έντασης στο σώμα, η δυσφορία, η χρόνια κόπωση, τα καρδιαγγειακά νοσήματα, η εξουθένωση και η αποδυνάμωση του ανοσοποιητικού μας συστήματος (Barlow& Durand, 2012).
Επιλέξτε τι είστε έτοιμοι να αφήσετε!
Τι προηγείται και τι όχι εξαρτάται από την απάντηση του καθένα μας, στα ερωτήματα: τι είναι σημαντικό; τι έχει νόημα; τι θα κερδίσω; τι είμαι έτοιμος να χάσω; Ο τρόπος που ορίζεται η ικανοποίηση από το οικονομικό κέρδος, όλα όσα κρύβονται πίσω από τη φράση «ποιότητα ζωής» συνδέονται με τις ανάγκες και τις αξίες με τις οποίες πορεύεται ο κάθε άνθρωπος.
Ας σκεφτούμε έναν άνθρωπο, που εργάζεται όλη μέρα για να φροντίσει την επιβίωση της οικογένειάς του. Τι έχει προτεραιότητα; την εργασία ή την οικογένεια; Κι αν με τόσες ώρες εργασία μακριά από την οικογένεια απειληθεί ο ίδιος ο δεσμός, η συνοχή της; Τελικά, ποιος ορίζει τι πραγματικά χρειάζεται η οικογένεια και σε ποιον βαθμό; Αν ο άνθρωπος αυτός οδηγηθεί σε burnout, δηλαδή δεν βάλει και σε προτεραιότητα τον εαυτό του, τι θα συμβεί; Αν σκεφτεί όμως την ψυχική του ισορροπία, τότε ποιον έχει σε προτεραιότητα, τον εαυτό ή την οικογένειά του; Μα όταν έρθει η ώρα να σπουδάσουν τα παιδιά, τι θα συμβεί αν δεν υπάρχει η οικονομική δυνατότητα; Κι αν ο άνθρωπος αυτός είναι ένας επιτυχημένος επαγγελματίας, διακεκριμένος στον χώρο του, καταξιωμένος κοινωνικά μέσα από την επαγγελματική του ιδιότητα, τι θα συμβεί αν παραιτηθεί από την σταδιοδρομία του για χάρη της οικογένειάς του; Αν μειώσει τις ώρες εργασίας του, θα μειωθεί η επιτυχία του και θα μαραζώσει ψυχικά, τι θα είναι σε θέση να προσφέρει τότε στους αγαπημένους του; Μα αν δεν μπορεί να προσφέρει χρόνο και συναισθήματα, γιατί δημιούργησε οικογένεια; Γιατί δεν έβαλε προτεραιότητες;
Για να μην χανόμαστε σε τεχνικές και στρατηγικές χωρίς νόημα, θα πρέπει να προσεγγίσουμε την διαχείριση του χρόνου και τον ορισμό προτεραιοτήτων, ως μία διαδικασία λήψης αποφάσεων. Οι τεχνικές και τα εργαλεία αφορούν την καθημερινότητα της εργασίας ενώ η ουσία των προτεραιοτήτων μας αφορά τις επιλογές της ζωής σε υψηλότερο επίπεδο. Έτσι, ενθαρρύνω κάθε έναν να απαντήσει στα εξής: Τι θα κερδίσω με κάθε επιλογή, τι θα κερδίσω αν δεν αλλάξω τίποτα.Τι θα χάσω με κάθε επιλογή, τι θα χάσω αν δεν αλλάξω τίποτα. Και να λάβει τις αποφάσεις αναφορικά με τις προτεραιότητές του, δίνοντας βάση όχι μόνο σε όσα θα κερδίσει αλλά και σε όσα είναι έτοιμος να χάσει.
Claessens, Brigitte & Eerde, Wendelien& G. Rutte, Christel& Roe, Robert. (2007). A Review of Time Management Literature.Personnel Review. 36.
