Blog

Λίγα λόγια για τον θυμό ως συναίσθημα, έκφραση και πρόβλημα.

Ο θυμός είναι ένα από τα βασικά ανθρώπινα συναισθήματα και αποτελεί απάντηση σε ένα εξωτερικό ή εσωτερικό γεγονός που βιώνεται ως απειλή, παραβίαση, προσβολή, αδικία, ματαίωση, είναι μια φυσιολογική απάντηση σε γεγονότα τα οποία πληγώνουν ψυχικά και σωματικά. Στον φυσικό κόσμο, η απειλή αφορά συνήθως την ασφάλεια και την ακεραιότητά μας. Στην κοινωνική και προσωπική μας ζωή η απειλή αφορά στην απαξίωση, την απώλεια ρόλων που είναι σημαντικοί για εμάς (σύντροφος, συνεργάτης) και στα όρια μας. Σε αυτό το πλαίσιο, ο θυμός αποτελεί την έκφραση μιας βαθύτερης ανάγκης για σεβασμό και όρια.

Τι πρέπει να γνωρίζουμε για τον θυμό και την έκφρασή του.

Πρώτον, ο θυμός ως βασικό ανθρώπινο συναίσθημα, είναι ένας φυσιολογικός μηχανισμός που μας κινητοποιεί για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας, να διεκδικήσουμε ό,τι πιστεύουμε ότι μας αξίζει, να υπερασπιστούμε τον εαυτό μας, να διαφοροποιηθούμε και να αυτονομηθούμε από καταστάσεις που μας τραυματίζουν. Πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα προσεκτικοί όταν αξιολογούμε τόσο το ίδιο το συναίσθημα του θυμού όσο και την έκφρασή του. Ακούγοντας τις ιστορίες κάποιων ανθρώπων συχνά αναρωτιέται κανείς «μα καλά.. δεν έχεις θυμώσει ποτέ με όλα αυτά..; δεν θέτεις τα όριά σου απέναντι σε αυτή την πίεση;»

Δεύτερον, Θα πρέπει να διακρίνουμε το συναίσθημα αυτό από τις συμπεριφορές στις οποίες οδηγεί. Δηλαδή, ο θυμός που νιώθω είναι ένα γεγονός και ένα άλλο γεγονός είναι πώς θα εκφράσω αυτόν τον θυμό, με ποια συμπεριφορά. Τα όρια θέτονται και ο  έλεγχος ασκείται στην συμπεριφορά του ανθρώπου και όχι στο συναίσθημά του. Δεν κρίνουμε κάποιον για το θυμό του αλλά για λάθος ή σωστό τρόπο της έκφρασής του. Δηλαδή, στους αγαπημένους μας ή στους συνεργάτες μας, μην κρίνετε τον θυμό τους, γιατί αυτό πυροδοτεί θυμό. Μιλήστε τους για τον τρόπο που τον εκφράζουν. Από μόνος του ο Θυμός δεν αποτελεί διαταραχή, σε κλινικό επίπεδο, συνδέεται συνήθως με διαταραχές στην παρόρμηση, τον εθισμό και την δομή της προσωπικότητας.

Αριστοτελικά μιλώντας, θα πρέπει να θυμώνουμε με αυτά που αξίζει να θυμώσουμε, και να εκφράζουμε τον θυμό μας χωρίς υπερβολές, στους ανθρώπους που πρέπει και με τον τρόπο που πρέπει.

Πότε πρέπει να μας ανησυχήσει ο θυμός και η έκφρασή του;

• Ο θυμός γίνεται ένα σοβαρό πρόβλημα όταν «αποφασίζει» αυτός για το πώς θα συμπεριφερθούμε.
• Όταν βιώνεται σε μεγάλη ένταση.
• Όταν εκφράζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα, ακόμη και μετά το πέρας μια φάσης πίεσης.
• Όταν διαχέεται σε όλους τους τομείς της ζωής, δηλαδή το άτομο θυμώνει σε όλα τα πλαίσια που αλληλεπιδρά, στην οικογένεια, στην εργασία, στις φιλικές σχέσεις.
• Όταν προκαλεί σημαντικές επιπτώσεις στην καθημερινότητα, την εργασία και τις σχέσεις του ανθρώπου.
• Όταν, με λίγα λόγια, εκφράζεται με ένταση που απειλούνται τόσο το ίδιο το άτομο όσο και οι γύρω του, και εν τέλει καθίσταται μόνιμο χαρακτηριστικό της συμπεριφοράς του.

Πώς εκφράζεται ο θυμός στο σώμα μας;

Ο θυμός όπως και κάθε συναίσθημα, αποτυπώνεται και εκφράζεται με αλλαγές στην φυσιολογία του σώματος.

• Αύξηση καρδιακών παλμών.
• Αύξηση της έντασης στους μύες, κυρίως στο κεφάλι και τους ώμους.
• Εφίδρωση, αίσθηση αύξησης της θερμοκρασίας του σώματος.
• Τρόμος στα άκρα.
• Αύξηση της αρτηριακής πίεσης, ερυθρότητα στο πρόσωπο.
• Έκκριση αδρεναλίνης, αίσθηση αυξημένης ενέργειας και δύναμης.
• Γενική αίσθηση ανατριχίλας.

Ποιες είναι οι πιο συχνές αιτίες του ακραίου θυμού:

Ο θυμός που βιώνεται και εκφράζεται σε ακραίο βαθμό, συνήθως έχεις τις εξής ρίζες:

• Πρώιμες, παρελθοντικές εμπειρίες που λειτούργησαν τραυματικά για τον ψυχισμό. Συνήθως κατά την παιδική – εφηβική ηλικία.
• Εκμάθηση του μοτίβου της βίας, της επιθετικότητας από σημαντικούς άλλους, γονείς, κηδεμόνες, φροντιστές.
• Έλλειμμα στην ικανότητα επίλυσης προβλημάτων που οδηγεί σε αίσθημα αδιεξόδου και ανεπάρκειας.
• Χαμηλή ανθεκτικότητα στην απογοήτευση και την κριτική.
• Υπερβολικές προσδοκίες από τον εαυτό και τους άλλους που συχνά ματαιώνονται.

 Ποιοι παράγοντες μειώνουν την ανθεκτικότητά μας:

 Υπάρχουν παράγοντας που απειλούν την ανθεκτικότητά μας μέσα στις ανθρώπινες σχέσεις και απέναντι στις δυσκολίες της ζωής, όπως:

• Το σταθερό και έντονο άγχος.
• Ο σωματικός και ψυχικός πόνος.
• Πάσης φύσεως εθισμοί και χρήση ουσιών.
• Δυσκολίες που αντιμετωπίσαμε πρόσφατα στη ζωή.
• Μια «δύσκολη ημέρα».

Πότε πρέπει να ζητήσουμε βοήθεια:

Θα πρέπει να ζητήσουμε την βοήθεια ενός επαγγελματία ψυχικής υγείας όταν:

• Φοβόμαστε ότι θα χάσουμε τον έλεγχο αν θυμώσουμε.
• Αισθανόμαστε διαρκώς ότι είμαστε σε ετοιμότητα για μάχη.
• Αισθανόμαστε διαρκώς ότι μας αδικούν, μας πληγώνουν.
• Συζητάμε μόνον με τον εαυτό μας και καθόλου με τους άλλους.
• Εκτονώνουμε τον θυμό μας σε οποιονδήποτε άλλον εκτός από το άτομο με το οποίο είμαστε θυμωμένοι.
• Έχουμε απολέσει σχέσεις και συνεργασίες λόγω θυμού.
• Κάνουμε χρήση ουσιών, αλκοόλ ή φαγητού για να αλλάξουμε το συναίσθημα του θυμού ή τις ακραίες αντιδράσεις μας.

 Τι μπορείτε να κάνετε προληπτικά:

Προληπτικά, μια σχετικά ισορροπημένη προσωπική, εργασιακή και κοινωνική ζωή, συμβάλλει στην καλύτερη διαχείριση του θυμού. Πιο συγκεκριμένα:

• Εκφράστε τα συναισθήματά σας εντός των σχέσεων που τα βιώνετε.
• Εργαστείτε πάνω στα όρια που θέτετε στον εαυτό και τους άλλους.
• Συντονιστείτε αρμονικά με κάθε πραγματικότητα χωρίς υπερβολικές προσδοκίες.
• Αποδεχτείτε τα αρνητικά στοιχεία τόσο του εαυτού σας σας όσο και των άλλων.
• Να είστε δυναμικοί όπου χρειάζεται, όχι επιθετικοί.

Σε πραγματικό χρόνο:

• Μετρήστε αντίστροφα από το 20 έως το 0 στοχεύοντας στον έλεγχο του θυμού.
• Πάρετε αρκετές βαθιές αναπνοές, διαφραγματικές.
• Αλλάξτε περιβάλλον κάθε φορά που αισθάνεστε ότι ο θυμός ενισχύεται.
• Αναρωτηθείτε γιατί θυμώσατε, εντοπίστε τον πυροδότη.
• Σκεφτείτε δύο φορές προτού μιλήσετε ή απαντήσετε στους άλλους.

Θυμός και Ψυχοθεραπεία

Κατά την επίσκεψή σας σε Ψυχολόγο – Ψυχοθεραπευτή, αξιολογείται η ένταση, η διάρκεια, η διάχυση του θυμού στους τομείς της ζωής, και φυσικά, οι τρόποι έκφρασής του. Πραγματοποιείται Ψυχό-εκπαίδευση, δηλαδή η επιμόρφωση του θεραπευόμενου για το νόημα, την φυσιολογία του θυμού καθώς και για τεχνικές αυτοβοήθειας. Αναγνωρίζονται οι πυροδότες του θυμού και αντιμετωπίζονται στο εδώ και τώρα. Σε βάθος χρόνου ωστόσο, κατανοείται το πλαίσιο, δηλαδή οι σχέσεις που προκάλεσαν τον θυμό και υλοποιείται παρέμβαση στις βαθύτερες πηγές του.