Blog

Ωριμάζουμε μένοντας και λίγο μόνοι μας..

Η κοινωνική απομόνωση ή απόσυρση, αποτελεί έναν μηχανισμό άμυνας, δηλαδή έναν τρόπο να προσαρμοζόμαστε στη ζωή και να διαχειριζόμαστε το άγχος που προκαλεί η εμπλοκή μας στις ανθρώπινες σχέσεις, στην κοινωνία και τον πολιτισμό. Ενώ έχει αναδειχθεί αρκετά η αξία των υγιών προσωπικών και κοινωνικών σχέσεων στην ψυχολογία μας, ελάχιστα έχουν ειπωθεί για την αξία της θετικής, συνειδητής και εθελοντικής απομόνωσης. Η ενδοσκόπηση, είναι μια δημιουργική εκδοχή περιστασιακής απόσυρσης.

Η κοινωνικοποίηση, δηλαδή η ανάληψη ρόλων και η δημιουργία διαπροσωπικών σχέσεων που προάγουν την υγεία και την άνθιση του ατόμου, αποτελούν έναν καθοριστικό παράγοντα στην οικοδόμηση της ευτυχίας. Ωστόσο, ο δρόμος για την δημιουργία αυτών των σχέσεων με τους άλλους, δηλαδή σχέσεων που διαμορφώνουν συνθήκες ανάπτυξης και άνθισης, περνά μέσα από την σχέση με τον εαυτό μας. Για να συνδεθούμε με τον εαυτό μας χρειάζεται ένας βαθμός απόσυρσης, και απομόνωσης.

Το προβλήματα που δημιουργούνται από τις υπερβολές.

Ας δούμε μαζί τα δύο άκρα. Από τη μία υπάρχει η υπερβολική εμπλοκή σε σχέσεις σε τέτοιον βαθμό όπου οι άνθρωποι εξαρτώνται από αυτές. Δηλαδή, όταν το άτομο υπάρχει μόνο μέσα από την αναγνώριση των άλλων. Από την άλλη πλευρά, υπάρχει η υπερβολική απόσυρση κατά την οποία το άτομο αποφεύγει σταθερά την ανθρώπινη επαφή και την δημιουργία σχέσεων. Και τα δύο αυτά άκρα, είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος: Της (για διάφορους λόγους) αδυναμίας να αποδεχτούμε την ύπαρξη και την ιστορία μας και να οικοδομήσουμε μια ώριμη προσωπικότητα που δρα και ζει αυτόνομα, χωρίς εξαρτήσεις ή μεγάλους φόβους, που ενεργοποιείται κοινωνικά, προσφέρει και ταυτόχρονα απολαμβάνει τους καρπούς των σχέσεων που δημιουργεί.

Πέρα από τα δύο αυτά άκρα, υπάρχει και το ξόδεμα της ζωής χωρίς νόημα. Όταν οι άνθρωποι παραδίδονται στα κοινωνικά πρότυπα, τις αξίες και τις προσδοκίες του πολιτισμού που ζουν, χωρίς να σκέφτονται τι πραγματικά θέλουν οι ίδιοι, τι πραγματικά χρειάζονται, χάνουν τον εαυτό τους. Χρειάζεται να αποστασιοποιηθούμε για λίγο ώστε να συνδεθούμε με εαυτό μας, να ερμηνεύσουμε τη ζωή σωστά και να δώσουμε το δικό μας νόημα σε αυτή.

Τι είναι λοιπόν η απόσυρση και γιατί έλαβε αρνητικό πρόσημο;

Η έννοια αυτή προέρχεται από την ψυχαναλυτική σχολή. Λόγω της υπερβολικής της διάδοσης, η φροϋδική θεωρία εκλαϊκεύθηκε για να απλοποιηθεί και οι μηχανισμοί άμυνας όπως η απόσυρση, ποινικοποϊήθηκαν. Η ίδια επιλογή της λέξεις «άμυνα», έγινε από τον Φρόυντ αξιοποιώντας στρατιωτικούς όρους για να κάνει πιο κατανοητό το μήνυμά του. Η απόσυρση, η φυσική τάση για απομόνωση, βοηθά, είναι μια στρατηγική να αντιμετωπίσουμε τη ζωή, γίνεται πρόβλημα όταν αυτό γίνει σε υπερβολικό βαθμό, ή όταν γίνει μόνιμη συμπεριφορά. Η απόσυρση μπορεί να είναι φυσική, να ξεφύγουμε δηλαδή για λίγο από τον κόσμο μαζί παίρνοντας μαζί και το σώμα μας. Μπορεί να είναι συναισθηματική, δηλαδή ενώ είμαστε εκεί ως σώμα, συναισθηματικά αποσυρόμαστε, δεν συνδεόμαστε με τους άλλους. Επομένως, το ότι κάποιος βρίσκεται ως σώμα κάπου, δεν σημαίνει ότι το νιώθει κιόλας.

Πώς μας βοηθά η εθελοντική απομόνωση;

• Να αποφύγουμε, να προβλέψουμε ή να αντιμετωπίσουμε δύσκολες καταστάσεις στη ζωή.
• Να διαχειριστούμε το άγχος και τα άλλα αρνητικά συναισθήματα.
• Να διαχειριστούμε το πένθος, την απώλεια.
• Να ενεργοποιήσουμε την εσωτερική μας φαντασία για τον κόσμο, τον εαυτό μας, και να οραματιστούμε ένα καλύτερο μέλλον.
• Να διατηρήσουμε την αυτοεκτίμησή μας.
• Να κατανοήσουμε τις αρνητικές και θετικές πτυχές του εαυτού μας.
• Να αποδεχτούμε τον εαυτό μας.
• Να δημιουργήσουμε μια θετική σχέση με τον εαυτό μας, να τον βελτιώσουμε.
• Να πραγματοποιήσουμε αυθεντικότερες επιλογές.
• Να σχεδιάσουμε την πορεία μας προς τα εμπρός.
• Να κατανοήσουμε τα συναισθήματα και τα κίνητρα των άλλων.
• Να γίνουμε δημιουργικοί.

Η επιδίωξη της μοναξιάς, δηλαδή η συνειδητή απόσυρση από τον κόσμο, είναι μια συμπεριφορά που ενισχύει τον ψυχισμό μας και μας βοηθά να ωριμάσουμε, να συνδεθούμε με ένα άλλο επίπεδο συνειδητότητας και να γίνουμε δημιουργικοί. Η κοινωνική απόσυρση και η εσωστρέφεια είναι χαρακτηριστικό των δημιουργικών ανθρώπων. Η δημιουργικότητα προκύπτει ως θετικό αποτέλεσμα της απόστασης από τον κόσμο, της θέασης του κόσμου και της κοινωνίας από μια απόσταση και της σύνδεσης με την εσωτερική μας φαντασία. Καλλιτέχνες, συγγραφείς, μεγάλοι θεωρητικοί και επιστήμονες, άνθρωποι που δημιουργούν στον οικονομικό τομέα, στην οικογένειά τους, άνθρωποι που οραματίζονται, σχεδιάζουν και υλοποιούν αλλαγές, εκ των πραγμάτων, αποσύρονται φυσικά και συναισθηματικά για να αναστοχαστούν, να εμπνευστούν και να δημιουργήσουν.

Ποια είναι η θετική απομόνωση; Ποια τα κριτήριά της;

Το στοιχεία που διαμορφώνουν το θετικό πρόσημο στην κοινωνική απόσυρση είναι τα εξής:

• Η απομόνωση είναι εθελοντική, προκύπτει δηλαδή ως μια συνειδητή επιλογή. Οι άνθρωποι νιώθουν την ανάγκη, ανταποκρίνονται σε αυτή την ανάγκη τους και απολαμβάνουν τα οφέλη της.
• Η απομόνωση είναι περιστασιακή, όχι μόνιμη. Δηλαδή η απομόνωση που έχει επιστροφή.
• Το νόημα που δίδεται στην απομόνωση, δηλαδή πώς αξιοποιείται, με τι σκοπό. Η τυφλή απόσυρση χωρίς νόημα και σκέψη για την ίδια τη ζωή, δεν έχει θετικά αποτελέσματα.

Πότε η κοινωνική απόσυρση και απομόνωση γίνεται πρόβλημα:

Η κατανόηση του προβλήματος δεν μπορεί να γίνει ποσοτικά, δηλαδή να πούμε ότι στις τόσες ώρες, ημέρες ή εβδομάδες είναι πρόβλημα. Έχει άλλα χαρακτηριστικά, πιο σημαντικά.

Η απομόνωση γίνεται πρόβλημα όταν:

• Η αποφυγή δημιουργίας δεσμών γίνεται μόνιμη συμπεριφορά.
• Οδηγεί σε άρνηση ή παραμόρφωση της πραγματικότητας.
• Οδηγεί σε απώλεια κοινωνικών ρόλων.
• Οδηγεί σε συναισθηματική αποσύνδεση ακόμη και εντός σχέσεων.
• Επιλέγεται λόγω του φόβου απόρριψης από τους άλλους.

Η απόσυρση, δεν είναι από μόνη της μια αυτόνομη διαταραχή. Η υπερβολική απόσυρση αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης παθολογίας που μπορεί να αφορά προβλήματα στο φάσμα του άγχους, της διάθεσης, της προσωπικότητας ή της σκέψης. Ας κρατήσουμε στην σκέψη μας ότι και η υπερβολική κοινωνικότητα, είναι πρόβλημα όταν το άτομο δεν μπορεί να μείνει μόνο με τον εαυτό του.