Τι πραγματικά είναι η αυτοπεποίθηση (Self-confidence);
Η στροφή προς μια Θετική Ψυχολογία, το κίνημα της αυτοβοήθειας και ταυτόχρονα μια σύγχρονη τάση για εύκολες και γρήγορες λύσεις που οδηγούν στην ευτυχία και την επιτυχία, έχουν αναζωπυρώσει τη συζήτηση για την «αυτοπεποίθηση». Δυστυχώς, λόγω της μαζικής διάδοσης μοντέλων επιτυχίας και της εμφάνισης ανεπάγγελτων «γκουρού» της ευτυχίας, η έννοια της αυτοπεποίθησης παρουσιάζεται απλουστευτικά και παραμορφωμένη από την μόδα. «Πίστεψέ το και μπορείς» ή «η δύναμη βρίσκεται μέσα σου» ή «αξίζεις», είναι μερικές από τις φράσεις που προτείνονται για να πιστέψουμε στον εαυτό μας. Αλήθεια, πόσο πρέπει να πιστεύουμε στον εαυτό μας; Γιατί πρέπει να είμαστε τόσο σίγουροι για κάτι που δεν έχουμε ξανακάνει ή για κάτι που δεν γνωρίζουμε; Μήπως συγχέουμε έννοιες όπως η ελπίδα και η αισιοδοξία με την αυτοπεποίθηση; Και πόσο βάρος τελικά μπορεί να γίνει για κάποιους να «πρέπει» να πιστέψουν στον εαυτό τους μονομιάς;
Τι ορίζουμε ως επαγγελματική αυτοπεποίθηση;
Η αυτοπεποίθηση είναι η πίστη ότι μπορούμε να είμαστε αποτελεσματικοί σε μια συγκεκριμένηδοκιμασία. Είναι δηλαδή η πίστη ότι έχω την ικανότητα να ενεργοποιήσω τα κίνητρά του, τις δυνατότητές μου, και να υλοποιήσω μια πορεία από δράσεις που απαιτούνται για ένα συγκεκριμένο στόχο σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο. Πιο σωστά, ο όρος που χρησιμοποιείται στην επιστήμη της θετικής ψυχολογίας αλλά και της ψυχολογίας γενικότερα είναι εκείνος της «αυτό-αποτελεσματικότητας». Η αίσθηση της αυτό-αποτελεσματικότητας είναι κάτι στο οποίο καταλήγουμε για τον εαυτό μας και το έχουμε αναπτύξει μέσα από την ίδια τη ζωής, βήμα-βήμα, μέσα από τις μικρές και μεγάλες μας επιτυχίες.
Σε συνδυασμό με την Ελπίδα, την Ανθεκτικότητα και την αισιοδοξία, διαμορφώνουν αυτό που ονομάζουμε ψυχολογικό κεφάλαιο, και είναι το κεφάλαιο που διαθέτουμε ψυχικά για να επενδύσουμε στην ανάπτυξη και την επιτυχία μας. Είναι ατομικό, δικό μας και μπορεί να καλλιεργηθεί μέσα από τις δοκιμασίες σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο.
Η αυτό-πεποίθηση “self-confidence” έχει 5 σημαντικά χαρακτηριστικά:
Πρώτο: Αφορά κάποιον συγκεκριμένο τομέα.
Θα δούμε ότι ενώ αισθανόμαστε πολύ σίγουροι σε έναν τομέα της ζωής μας, ταυτόχρονα, μπορεί να είμαστε πολύ ανασφαλείς σε έναν άλλο. Δεν μπορούμε απλώς να μεταφέρουμε την αυτοπεποίθηση από έναν τομέα σ έναν άλλο διότι πρέπει να χτιστεί! Για παράδειγμα, είναι πιθανόν κάποιος να νιώθει εξαιρετικά σίγουρος για τον εαυτό του και το αποτέλεσμα που θα φέρει στον επαγγελματικό του τομέα αλλά να βιώνει έντονο φόβο απόρριψης στις προσωπικές του σχέσεις.
Δεύτερο: Χτίζεται μέσα από την εξάσκηση και την δεξιοτεχνία.
Η αυτό-πεποίθηση δεν είναι κάτι που αισθανόμαστε επειδή απλά πιστέψαμε στον εαυτό μας. Η πίστη στην αποτελεσματικότητά μας χτίζεται, καλλιεργείται μέσα από την επανάληψη και την εμπειρία. Όσα πράττουμε και επιτυγχάνουμε ξανά και ξανά, η γνώση και η εμπειρία που αποκτούμε σε ένα πεδίο μας κάνουν να αισθανόμαστε πιο σίγουροι.
Τρίτο: Υπάρχει πάντοτε περιθώριο βελτίωσης.
Όσο και σίγουροι να είμαστε για τον εαυτό μας, αναστοχαστικά πάντα υπάρχουν περιθώρια βελτίωσης. Αυτό-πεποίθηση δεν σημαίνει σταματώ να μαθαίνω ή να βελτιώνομαι.
Τέταρτο: Η αυτοπεποίθησή μας επηρεάζεται από τους άλλους.
Η αναγνώριση των ικανοτήτων και της αποτελεσματικότητάς μας από άλλους συμβάλλει στην ανάπτυξη της αυτοπεποίθησης αλλά δεν θα πρέπει να εξαρτάται απόλυτα. Ταυτόχρονα, επιλέγοντας να δημιουργούμε σχέση με ανθρώπους που είναι επιτυχημένοι, πιστεύουν στον εαυτό τους, έχουν αυτοπεποίθηση μπορεί να λειτουργήσει θετικά και στη δική μας ανάπτυξη.
Πέμπτο: η αυτοπεποίθησή μας είναι ευμετάβλητη.
Η αίσθηση αυτή χρειάζεται συντήρηση και διαρκή καλλιέργεια. Δηλαδή, δεν αποκτώ αυτοπεποίθηση άπαξ και τελειώνω με το θέμα αυτό. Αντίθετα, η πίστη στον εαυτό μου είναι μία στάση ζωής και αποτελεί υπό διαρκή διαπραγμάτευση σε κάθε επιλογή και προετοιμασία μου.
Χαρακτηριστικά ανθρώπων που διαθέτουν υψηλή αυτοπεποίθηση:
- Είναι κινητοποιημένοι και αναλαμβάνουν πρωτοβουλίες.
- Είναι ανοιχτοί στις προκλήσεις, δεν αποφεύγουν τις δυσκολίες.
- Αξιοποιούν πλήρως τις δυνάμεις τους στην επίτευξη των στόχων τους.
- Είναι εξαιρετικά εργατικοί και αφοσιωμένοι στο έργο τους.
- Επιμένουν όταν προκύπτουν τα εμπόδια και εργάζονται σε αυτά.
- Θέτουν υψηλούς στόχους και εμπλέκονται σε απαιτητικές δοκιμασίες.
- Επενδύουν την απαραίτητη προσπάθεια και ενέργεια για να επιτύχουν όσα επιθυμούν και δεν σπαταλούν ενέργεια, χρόνο και πόρους εμμένοντας σε στόχους που δεν είναι επιτεύξιμοι.
Η αυτοπεποίθηση πρέπει να τεκμαίρεται.
Συνοψίζοντας, η αυτοπεποίθηση χτίζεται μέσα από τις μικρές και μεγάλες μας επιτυχίες, βήμα-βήμα μέσα στη ζωή, με εργατικότητα και αυτογνωσία. Δεν είναι το προϊόν μιας απλής μετατόπισης στην σκέψη μας. Η αυτοπεποίθηση, ακόμη κι αν τεκμαίρεται από την ζωή του καθένα, δεν σημαίνει ότι συνδέεται με κάτι θετικό ή ηθικό. Μπορεί και ο πιο σκληρός δολοφόνος να είναι πολύ σίγουρος για τον εαυτό του. Σε μια εποχή που συναντάμε εξαιρετικά ικανούς ανθρώπους να δειλιάζουν να παρουσιάσουν το έργο τους και εντελώς ανίδεους να χαρακτηρίζονται από μια άνευ ουσίας αυτοπεποίθηση, καλούμαστε να επιστρέψουμε στα βασικά συστατικά της σιγουριάς: εργατικότητα, επιτυχία, διαρκής προσπάθεια, καλλιέργεια δεξιοτήτων.
Η ορολογία, οι ορισμοί και τα στοιχεία που αναφέρω αντλήθηκαν από:
Luthans, F., Youssef-Morgan, C. M., & Avolio, B. J. (2015). Psychological capital and beyond. New York, NY, US: Oxford University Press.
Photo by Jason Rosewell on Unsplash
