Ψυχοθεραπεία ή φαρμακευτική αγωγή;
Οι περισσότεροι άνθρωποι που επισκέπτονται έναν Ψυχολόγο, αντιμετωπίζουν συμπτώματα που επηρεάζουν αρνητικά τη ζωή του, αναστατώνουν την ισορροπία τους και μειώνουν τη λειτουργικότητά τους. Από τη στιγμή που το άτομο αδυνατεί να υπερβεί μόνο του τις δυσκολίες αυτές, αναζητά βοήθεια. Το ερώτημα που συχνά προκύπτει είναι η επιλογή ανάμεσα σε Ψυχοθεραπεία ή Φαρμακοθεραπεία. Δείτε στο άρθρο μου αυτό, ποιες είναι οι λογικές πίσω από κάθε παρέμβαση.
Η Ψυχοθεραπεία και η Φαρμακοθεραπεία ως διαφορετικές λογικές.
Τα συμπτώματα είναι οι άμεσα παρατηρήσιμες δυσλειτουργίες που προκαλούν επιπτώσεις στις σχέσεις, στις εργασιακές επιδόσεις και στη συνολική λειτουργικότητά μας. Για παράδειγμα, το επίμονο άγχος, οι φοβίες, η κρίση πανικού, τα ψυχοσωματικά προβλήματα, οι αρνητικές και επίμονες σκέψεις, η έντονη και επίμονη απόσυρση, η αίσθηση αβοηθητότητας, τα προβλήματα στη λήψη τροφής και τον ύπνο, η δυσανάλογη βία και οι εκρήξεις θυμού. Ο θεραπευόμενος προσέρχεται όχι απλώς εστιασμένος αλλά αφομοιωμένος από το σύμπτωμά του. Αυτό σημαίνει ότι όλη του η σκέψη στρέφεται γύρω από αυτό που βιώνει, βλέποντας παντού ενδείξεις παθολογίας και πιστεύοντας ότι αν εξαφανιστεί το σύμπτωμα θα επιλυθούν όσα τον ταλαιπωρούν στη ζωή του. Το πρώτο πρόβλημα που πρέπει να επιλύσουμε στην πραγματικότητα, είναι ο τρόπος που προσεγγίζουμε το σύμπτωμα και όχι το ίδιο το σύμπτωμα.
Στις περισσότερες θεραπευτικές πρακτικές, το σύμπτωμα δεν θεωρείται το πραγματικό πρόβλημα αλλά η έκφραση μιας άλυτης, ασυνείδητης σύγκρουσης. Για παράδειγμα, μπορεί να είναι η έκφραση ενός προϋπάρχοντος τραύματος και η κορυφή χρόνιων ψυχοπιεστικών σχέσεων που διατηρούνται στην οικογένεια. Αντίθετα, στην ψυχιατρική λογική το πρόβλημα είναι αποκλειστικά το σύμπτωμα το οποίο θεωρείται ότι οφείλεται κυρίως σε βιολογικά αίτια. Έτσι, ο στόχος της ψυχιατρικής φαρμακοθεραπείας είναι να μειώσει το σύμπτωμα χωρίς να αλλάξει τίποτε από όσα το γέννησαν. Δηλαδή, οι άνθρωποι συνεχίζουν να αντιμετωπίζουν τα ίδια προβλήματα ζωής αλλά θεωρητικά παύουν αγχώνονται και να θλίβονται για κάποιο χρονικό διάστημα, χτίζοντας έναν νέο ψυχισμό μέσα από τη χημική παρέμβαση.
Στο ψυχοθεραπευτικό πλαίσιο, η ανακούφιση του θεραπευόμενου αποτελεί τον αρχικό στόχο και πραγματοποιείται στη φάση της σταθεροποίησης. Ο θεραπευτής βοηθά τον πελάτη του να αποκτήσει μια συνολική εικόνα για ό,τι πραγματικά συμβαίνει, τοποθετώντας το σύμπτωμα στο πλαίσιο της ζωής του. Ταυτόχρονα, παρεμβαίνει ψυχο-εκπαιδευτικά για να προφέρει τρόπους διαχείρισης σκέψεων και συναισθημάτων και να συμβάλλει στην ανάπτυξη ορίων που θα προστατεύσουν τόσο τον θεραπευόμενο όσο και την ίδια τη θεραπευτική πράξη. Σε αυτό το πρώτο στάδιο, το σύμπτωμα μειώνεται σε μεγάλο βαθμό και σταδιακά ελαχιστοποιείται. Ο θεραπευόμενος ενδυναμώνεται ώστε να αναγνωρίσει με θάρρος και αυθεντικότητα το πραγματικό πρόβλημα και να εισέλθει στο κύριο μέρος της θεραπείας του.
Η διάσταση του χρόνου και η ανάγκη για άμεσες λύσεις.
Σε πολλές περιπτώσεις, οι άνθρωποι, επειδή ακριβώς υποφέρουν, αποζητούν άμεση λύση που φυσικά δεν υπάρχει. Η ψυχοθεραπεία θα φέρει αποτελέσματα σύντομα, ωστόσο η πρώτη σταθεροποιητική παρέμβαση απαιτεί συνήθως 4 – 10 εβδομάδες αναλόγως της έντασης, της διάρκειας και των επιπτώσεων του συμπτώματος. Η ψυχική υγεία χρειάζεται χρόνο, και ο χρόνος της θεραπείας δεν είναι ίδιος με τον χρόνο της κοινωνίας. Η κοινωνική μας ζωή σήμερα, χαρακτηρίζεται από την μόδα των εύκολων και άμεσων λύσεων χωρίς ουσιαστική αλλαγή στη σκέψη και τη συμπεριφορά μας. Στην πραγματικότητα, αυτή η λογική συμβάλλει στη διατήρηση του προβλήματος και όχι στη λύση του.
Σε αυτή την ανάγκη τους, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αποζητούν την φαρμακευτική αγωγή, θεωρώντας ότι έτσι θα λύσουν άμεσα το πρόβλημά τους. Πρώτον, ακόμη και μια αποτελεσματική φαρμακοθεραπεία θα χρειαστεί τουλάχιστον τρεις με τέσσερις εβδομάδες για να λειτουργήσει. Δεύτερον, και πιο σημαντικό, η μείωση του συμπτώματος χημικά δεν λύνει το πρόβλημα. Αντίθετα, το συντηρεί, μειώνοντας τις συναισθηματικές και γνωστικές αντιδράσεις των ανθρώπων απέναντι σε αυτό.
Πώς επιλέγουμε τελικά ανάμεσα στην Ψυχοθεραπεία και την Φαρμακοθεραπεία;
Η σχέση των δύο αυτών παρεμβάσεων δεν πρέπει να είναι αντιθετική ή συγκρουσιακή. Δεν βοηθά η προσέγγιση «ψυχοθεραπεία ή φαρμακοθεραπεία». Προτεραιότητα, έχει η προσπάθεια για ψυχοθεραπευτική υποστήριξη επενδύοντας τον χρόνο που απαιτείται για μια έγκυρη και αξιόπιστη παρέμβαση. Τα συμπτώματα μας ταλαιπωρούν αλλά για να απαλλαχθούμε από αυτά διαχρονικά θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ότι συνδέονται με σημαντικές πτυχές της ζωής και της προσωπικότητάς μας. Η φαρμακευτική αγωγή, πέρα από όποια κριτική υπάρχει στην ποινικοποίηση των συναισθημάτων από πλευράς ψυχιατρικής, δεν λύνει το πρόβλημα, αντίθετα συντηρεί τον λάθος τρόπο σκέψης αφού απλώς συμβάλλει στην ουδετεροποίηση των απαντήσεών μας απέναντι σε όσα συμβαίνουν στη ζωή.
Έτσι, ακόμη και αν κάποιος επιλέξει τη φαρμακευτική αγωγή, θα πρέπει να δημιουργήσει μια θεραπευτική σχέση με Ψυχολόγο. Ο επαγγελματίας Ψυχολόγος, ασκώντας την πρακτική του σύμφωνα με τα επιστημονικά κριτήρια και τη δεοντολογία, θα αξιολογήσει το αίτημα του θεραπευόμενου και αν απαιτείται, θα αιτηθεί την συμβολή ενός Ψυχιάτρου. Η φαρμακευτική αγωγή δεν είναι η εύκολη λύση. Ξεκινά και διακόπτεται πάντα με τις οδηγίες του Ψυχιάτρου και όχι κατά το δοκούν από τους θεραπευόμενους ή τους Θεραπευτές τους. Η Φαρμακοθεραπεία είναι αναγκαία στις περιπτώσεις που δεν είναι δυνατή η πραγματοποίηση θεραπευτικών συνεδριών λόγω σημαντικών εμποδίων στην ανθρώπινη επικοινωνία, και βέβαια, στις περιπτώσεις που η συμπτωματολογία περιλαμβάνει ενδείξεις οξείας ψυχοπαθολογίας όπως το επίμονο αίσθημα καχυποψίας, η μανία, οι παραισθήσεις και οι ψευδαισθήσεις, η χρήση ουσιών, καθώς και η αυτοκτονική ή αυτοτραυματική συμπεριφορά.
Επισκεφθείτε ακόμη και προληπτικά έναν ειδικό, ώστε να λάβετε έγκυρες συμβουλές αντιμετώπισης προβλημάτων που αφορούν την ψυχική σας υγεία.
Photo by Patryk Sobczak on Unsplash
