Μαθήματα αυτοπεποίθησης από την Ψυχοθεραπεία και τον Καβάφη.
Πόσο πιστεύω στον εαυτό μου; Γνωρίζω αν έχω όσα απαιτούνται για να αντιμετωπίσω τις προκλήσεις; Πώς το ξέρω ότι μπορώ να τα καταφέρω; Έχω φροντίσει να αποκτήσω τις γνώσεις και τις δεξιότητες που χρειάζονται για να επιτύχω αυτό που επιδιώκω; Είμαι σίγουρος για την αποτελεσματικότητά μου μόνον στο τομέα εξειδίκευσής μου ή γενικά πιστεύω ότι μπορώ να τα καταφέρω σε οτιδήποτε αναλαμβάνω; Πώς επηρεάζει η αυτοπεποίθησή μου τις σχέσεις μου και τις αποφάσεις μου; Πόσο ανθεκτική είναι η αυτοπεποίθησή μου στην κριτική των άλλων; Τι με κάνει να πιστεύω σε μένα;
Οι παραπάνω ερωτήσεις αποτελούν την αφετηρία για μια αυθεντική, ενδοσκοπική συζήτηση με τον εαυτό μας γύρω από την αυτοπεποίθηση. Στο πλαίσιο της αναζήτησης εύκολων λύσεων, σχέσεων, της επιμονής για διαρκή θετικότητα και της βεβαιότητας ότι με μαγικές τεχνικές όλα θα γίνουν, η αυτοπεποίθηση έχει εκφυλιστεί στην φράση «πίστεψέ το και μπορείς». Συχνά δε, η αυτοπεποίθηση παρουσιάζεται ως δείκτης υγείας, που φυσικά δεν είναι. Αν κάποιος δεν έχει καταφέρει τίποτε στη ζωή του, αν δεν μπορεί να διαχειριστεί τις σχέσεις και την αυτονομία του, είναι επακόλουθο να μην έχει υψηλό βαθμό αυτοπεποίθησης.
Σε μια τέτοια περίπτωση το ζητούμενο είναι η αποδοχή του γεγονότος ότι πρέπει δεν είμαι ακόμη ικανός και πρέπει να προετοιμαστώ κατάλληλα. Ας σκεφτούμε αρχικά έναν άνθρωπο χωρίς εμπειρία και γνώση σε ένα αντικείμενο, να διαθέτει ισχυρή αυτοπεποίθηση και σιγουριά. Θα ήταν μάλλον παράλογο. Κι ας σκεφτούμε τώρα έναν δολοφόνο, ικανό για το χειρότερο έγκλημα να έχει μια πανίσχυρη σιγουριά και αυτοπεποίθηση.. Θα ήταν επικίνδυνο. Επομένως, η αυτοπεποίθηση είναι κάτι σχετικό, οικοδομήσιμο και ανεξάρτητο από τον χαρακτήρα και την προσωπικότητα του καθενός.
Η αυτοπεποίθηση είναι μια εσωτερική κατάσταση κατά οποία πιστεύω ότι μπορώ να φέρω τα αποτελέσματα που επιθυμώ σε μια δοκιμασία. Είναι η πίστη και η σιγουριά στον εαυτό μου και στην αποτελεσματικότητά του. Δεν είναι τόσο ένα χαρακτηριστικό της προσωπικότητας όσο μία κατάσταση του μυαλού που καλλιεργείται, αναπτύσσεται και συνυπάρχει με την αισιοδοξία, την ελπίδα και την ανθεκτικότητα (Luthans, Morgan, Avolio, 2015).
Πώς χτίζεται η αυτοπεποίθηση;
Σα βγεις στον πηγαιμό για την Ιθάκη,
να εύχεσαι να ναι μακρύς ο δρόμος,
γεμάτος περιπέτειες, γεμάτος γνώσεις
Η αυτοπεποίθηση πρέπει να βασίζεται στην πραγματικότητα, να τεκμαίρεται από τα πεπραγμένα. Χτίζεται μέσα από τις μικρές ή μεγάλες επιτυχίες, δεν φτάνει απλά η προσπάθεια. Είναι αποτέλεσμα της υπέρβασης των δυσκολιών. Κάθε φορά που μια δυσκολία ξεπερνιέται, κάθε φορά που πραγματοποιείται ένα μικρό βήμα παρά τις αντιξοότητες, χτίζεται η αυτοπεποίθηση. Η σιγουριά δεν χωρά στην ευκολία, δεν έχει θέση στις μαγικές, χωρίς κόπο, λύσεις. Η σιγουριά δεν χωρά στην ευκολία. Μικρές νίκες χτίζουν την αυτοπεποίθηση, την εσωτερική αίσθηση ότι αποδεδειγμένα μπορώ να τα καταφέρω. Η σιγουριά και η πίστη στον εαυτό δεν κληρονομούνται, δεν μεταβιβάζονται.
Κάθε επιτυχία όμως, για να λειτουργήσει ενισχυτικά της σιγουριάς, πρέπει να μελετάται. Μια καλή τεχνική είναι μετά από κάθε επιτυχία να διερευνάται τι ήταν στον έλεγχο μου, τι όχι, πώς διαχειρίστηκα και τα δύο, τι πραγματικά έκανα για να επιτύχω; Κάθε στιγμή επιβεβαίωσης των στόχων και των επιλογών μας, κάθε υπέρβαση αυτών που φαίνονταν μέχρι χτες ακατόρθωτα, αποδεικνύουν ότι αξίζει κανείς να είναι αυτό που οραματίζεται να γίνει. Η αυτοπεποίθηση που έχει χτιστεί με ψυχικό κόπο, ενδοσκόπηση και δράση, δύσκολα καταρρίπτεται από την κριτική ή την απόρριψη των άλλων.
Κι αν πτωχική την βρεις, η Ιθάκη δεν σε γέλασε.
Έτσι σοφός που έγινες, με τόση πείρα,
ήδη θα το κατάλαβες η Ιθάκες τι σημαίνουν.
Ποιήματα 1897-1933, Ίκαρος 1984
